8 Maj, 1461: Errësira e Venedikut dhe Shpresa e Papës

Era e ftohtë e majit përplaset kundër mureve të Krujës, duke sjellë me vete aromën e shiut të freskët dhe dëshirën për një pushim të merituar. Por, pushimi është një luks që nuk mund ta lejojmë vetes në këtë kohë. Vendi është i rrethuar nga një rrjet i trazuar intrigave dhe luftërash, ku çdo aleat mund të shndërrohet në armik në një çast. Sot, më shumë se kurrë, ndiej peshën e kësaj përgjegjësie mbi supet e mia.

Ditët e fundit kanë qenë të mbushura me lajme të pakëndshme, por jo të papritura. Venediku, siç e kam parashikuar gjithmonë, ka treguar fytyrën e tij të vërtetë. Pas premtimeve të zbrazëta për ndihmë, tashmë po na lë të vetëm përballë sulmeve të turqve. Një tradhti tipike, si shumë të tjera që kanë karakterizuar këtë luftë të gjatë dhe të lodhshme. Ata kanë zgjedhur interesin e tyre afatshkurtër në vend të një aleance të fortë kundër armikut të përbashkët. I kam dërguar një letër të ashpër Duxhit të Venedikut, duke i kujtuar premtimet e dhëna dhe pasojat e kësaj vepre të turpshme. Nuk pres përgjigje të favorshme. Ata e kanë zgjedhur rrugën e dobët.

Mirëpo, nuk jam njeri që përkulem lehtë. Sa më shumë të na sulmojnë, aq më të fortë do të bëhemi. Shpirti i popullit shqiptar është i patundshëm. Ata kanë qëndruar besnikë krahë meje për vite me rradhë, duke vuajtur urinë, ftohjin dhe humbjen e të dashurve të tyre. Ata i japin shpresë edhe mua, kur mendoj se do të dorëzohem. Ato sy të pashuar, që shikojnë drejt meje, plot shpresë dhe besim, janë forca ime kryesore.

Por nuk mund të mbështetemi vetëm tek guximi dhe besnikëria e popullit tonë. Kemi nevojë për aleatë. Dhe këtu shpresa jonë shtrihet tek Papa Piu II. I kam dërguar një tjetër letër, me detaje të sakta rreth situatës aktuale, duke i kërkuar ndihmë ushtarake dhe financiare. Ai është i vetmi që mund të ndikojë në gjigantët e Evropës Perëndimore, të cilët duket se janë të shurdhër ndaj vuajtjeve tona. Duhet të njoh çdo sekondë të vlefshme që na mbetet për të ndryshuar gjërat. Kërkesa ime drejtohet jo vetëm tek pjesa fetare, por edhe tek ajo strategjike.

Ndërkohë, lufta vazhdon. Sulmet e turqve janë të vazhdueshme, por ne jemi të përgatitur. Ushtria ime është e stërvitur mirë, e disiplinuar dhe e vendosur për t’u mbrojtur. Strategjia ime është e qartë: mbrojtja e Krujës dhe sulmet e shpeshta dhe të papritura në pozicione strategjike të turqve. Lufta nuk është vetëm fizike, është edhe psikologjike. Duhet të mbajmë moralin e ushtrisë sonë të lartë, dhe të mbjellim frikë në zemrat e armiqve.

Sonte, do të takohem me komandantët e mia. Duhet të diskutojmë strategjinë për javët e ardhshme, dhe të planifikojmë çdo lëvizje me kujdes të jashtëzakonshëm. Çdo gabim mund të jetë fatal. Më shqetëson mungesa e furnizimeve, veçanërisht e ushqimit. Dimri i kaluar ishte i vështirë, dhe këtë pranverë të vonë nuk kemi arritur të sigurojmë sasitë e duhura. Në këto kushte, mbajtja e moralit të lartë është gjysma e betejës.

Gjithçka varet nga fuqia e shpirtit tonë. Nga besimi në kauzën tonë të drejtë. Nga besimi në Zotin. Nëse do të humbasim, do të humbasim për Shqipërinë, për lirinë e saj, për besën e dhënë dhe për të ardhmen e saj. Por, unë nuk do ta lejoj këtë të ndodhë. Do të luftoj deri në frymën e fundit, për të mbrojtur atdheun tim dhe për t'i dhënë shpresë brezit të ardhshëm. Shpresa ime është e gjallë, edhe pse e rrethuar nga hiri i tradhetisë dhe i dyshimit. Dhe kjo shpresë, së bashku me besnikërinë e popullit tim, do të jetë arma jonë më e fuqishme në këtë luftë të gjatë dhe të vështirë.

Sot, e shkruaj këtë ditari nën dritën e një qirije, me zemrën të mbushur me shpresë dhe ankth njëkohësisht. Në një vend ku çdo ditë mund të jetë e fundit, kuptimi i jetës bëhet edhe më i thellë dhe më i vlefshëm.